In het dagblad de Trouw van vrijdag 30 augustus 2013 trof ik een artikel van Wybo Algra aan met de kop: “wie tobt over geld, denkt minder goed na”. In het artikel ging hij in op een onderzoek dat was gepubliceerd in het wetenschapsblad Science. In dit artikel stelde onderzoekers dat wie piekert over onbetaalde rekeningen, zo’n 13 IQ punten inlevert. Volgens hen kunnen mensen minder goed nadenken als ze krap bij kas zitten, omdat ze zo in beslag genomen worden door hun financiële nood dat er simpelweg te weinig mentale bandbreedte overblijft om door opleiding of slimme planning uit de problemen te komen.
Het onderzoek sluit andere verklaringen voor dit verlies van leer- en denkvermogen uit. Het cognitieve vermogen van de testpersonen werd niet aangetast door de financiële zorgen. Ook hadden ze bij het testen in de periode met geldgebrek voldoende eten.
Laat dat nou iets zijn waar we als Ornithos ook op wijzen. Het tobben over financiële problemen neemt ruimte in beslag in het hoofd van iemand, zodat deze minder ruimte over heeft voor andere zaken. Wij hebben het dan over mensen met beperkingen, zowel fysiek als geestelijk, mensen met psychiatrische problemen of verslavingsproblematiek en zogenaamde multi problem gezinnen. Wij ervaren al langere tijd dat als deze mensen geconfronteerd worden met schuldenproblematiek, het hulp traject dat werkt aan de hier bovengenoemde problemen, minder effectief is. ‘Het koppie’ is niet leeg genoeg om de behandeling als het ware toe te laten.
Je kan dus aan de hand van dit onderzoek stellen dat het dus effectiever is om naast te werken aan de psychosociale problemen ook direct te werken aan de schuldenproblematiek. Dit wetende zou het daarom een goed idee zijn om schuldhulpverlening in te zetten bij mensen met problematische schulden gelijktijdig met de aanpak van hun psychosociale problemen. Maar de praktijk is helaas anders. Tegen verslaafden zeggen ze als deze aankloppen met financiële problemen: “zorgt u eerst maar dat u van uw verslaving afkomt, dan komen de schulden later wel”. Mensen met ernstige relatieproblemen krijgen te horen: “zorg nu eerst dat de scheiding er door is en komt u dan terug”. Het gevolg is dat de schuldenproblematiek verergert in de tussentijd en dat bijvoorbeeld de verslavingshulp minder effectief is. En een echtscheiding met boedelscheiding regel je ook niet zo maar, zeker niet als er sprake is van schulden waar de echtelieden elkaar de schuld van geven.
En al die tijd lopen de schulden op, de rente blijft doorlopen en de schuldeisers ondernemen stappen. Juist het moment dat iemand met de geschetste problemen aanklopt voor schuldhulp zou moeten betekenen dat je direct deze hulp aanbiedt. Zodat in ieder geval: 1. de situatie stabiliseert en 2. de bestaande schulden niet exponentieel toenemen.
Maar ook als betrokkene is uitbehandeld, gescheiden of in ieder geval ‘klaar is voor schuldhulpverlening’, dan komen de uitkomsten van dit onderzoek weer om de hoek kijken. Betrokkenen krijgen namelijk bij de intake van de hulpvraag formulieren mee om in te vullen, instructies voor het verzamelen van gegevens en tips voor het beter omgaan met het inkomen. Al deze opdrachten, instructies en informatie die zo logisch lijken, leveren mensen met een vermindert IQ (zie boven: -13) problemen op. Hierdoor loopt de hulpverlening vertraging op of stopt helemaal (wegens onvoldoende medewerking). Extra hulp om de opdrachten goed uit te voeren is dus noodzakelijk als je echt tot resultaat wil komen als hulpverlener. Dat kan in de vorm van een huisbezoek, waarbij je de thuisadministratie op orde brengt en regelmatig contact waarbij je nagaat of betrokkene werkt aan de opdrachten en de instructies ook heeft opgevolgd. Maar ook hier zie je dat door o.a. tijdgebrek de reguliere schuldhulpverlener dit niet kan bieden.
Wat kan dit concreet voor de hulpvraag betekenen? Iemand met een uitkering met problematische schulden die instroom naar werk belemmeren moet verplicht meewerken aan schuldhulpverlening. We zien nu net dat deze schuldenlast hen extra belemmert om de verplichtingen uit de hulpverlening goed na te komen. Gevolg is dat de gemeente hen kort op de uitkering, waardoor de schuldenberg toeneemt.
Waarmee ik maar wil zeggen dat het aangehaalde artikel de uitgangspunten van Ornithos onderstreept.
Bron: www.ornithos.eu